کاغذ اولین بار ۲۰۰ سال قبل از میلاد در چین ساخته شد و از میان مرزهای
مسلمانان به اروپا راه یافت. کاغذهای ابتدایی از لباسهای کهنه ساخته میشدند
اما با وقوع انقلاب صنعتی این امکان فراهم آمد تا از خمیر چوب برای ساخت کاغذ
استفاده شود. با آنکه ساخت کاغذ در حدود قرن یازدهم در اروپا آغاز شد، اما تا
حدود قرن شانزدهم هنوز استفاده از کاغذ پوست رواج داشت. در واقع با وجود گران
بودن کاغذ پوست استفاده از آن به علت بادوام بودن آن ادامه داشت. در این زمان
اغلب ناشران نسخههای کتاب مجزایی از دو جنس تهیه میکردند.
ساخت کاغذ از خمیر کاغذ از اوایل قرن نوزدهم مرسوم شد چراکه در آن زمان چوب از کتان ارزانتر بود. به این ترتیب استفاده از خمیر چوب برای ساخت کاغذ تولید کتابهای ارزانتر و استفاده از آنها را برای مردم میسر ساخت و این راه را برای گامی بزرگ در بالا رفتن میزان سواد در کشورهای صنعتی هنوار کرد و امکان گسترش و انتشار اطلاعات را فراهم آورد.
در روشهای اولیه برای تولید کاغذ از سنگ آهک به عنوان غلتک استفاده میشد که موجب خنثی شدن اسید موجود در خمیر میشد. اما کاغذهایی که در آن زمان از خمیر چوب به روش صنعتی ساخته میشدند حاوی اسید بودند که این موجب پوسیده شدن کاغذ از درون میشد. به همین دلیل کتابهای چاپ شده بین سالهای ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ در خطر نابودی هستند. امروزه برای از برطرف کردن این عیب از خمیرهای فاقد اسید یا خمیرهای قلیایی برای تولید کاغذ استفاده میشود. برخی از کتابخانههای امروزی از روشهای خاص برای از بین بردن خاصیت اسیدی کتابهای قدیمی استفاده میکنند.
برای مراقبت شایسته از کتابها باید تمامی احتمالات مربوط به آسیبهای فیزیکی یا شیمیایی را به جلد یا صفحات کتاب در نظر گرفت. کتابهای باید دور از تابش مستقیم خورشید و در نور کم نگهداری شوند. حرارت و رطوبت محل نگهداری کتابها باید کم باشد. در موقع چیدن کتابها باید به این نکته توجه کرد که کتابها باید در کنار کتابی مناسب قرار گیرند به طوری که جلد دو کتاب همدیگر را پوشش دهند چرا که در غیر این صورت شکل کتاب در طول زمان تغییر خواهد کرد. بنابراین بهتر است کتابها به ترتیب اندازه در کنار هم قرار گیرند.
در دورههای مختلف تاریخی و در بسیاری از سرزمینها نابود کردن و سوزاندن کتاب وجود داشته است. کتاب و فیلم جنجالبرانگیز ۴۵۱ درجه فارنهایت نیز به موضوع کتابسوزی میپردازد.
امروزه بهجای سوزاندن کتاب روشهای دیگری مانند خمیر کردن کتابها و رندهکردن کتابها (Paper Shreding) نیز استفاده میشود.
امپراتور شیهوانگ-تی در ۲۱۳ دستور داد همهٔ کتابها مگر کتابهای مربوط به پزشکی، کشاورزی و طالعبینی را بسوزانند.
استفاده از کتابخانههای خصوصی یا شخصی اولین بار در یونان باستان مورد توجّه قرار گرفت. در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانهها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند تامین میشد. این کتابخانهها میتوانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این کتابخانهها با کتابخانههای عمومی امروزی در محل تامین هزینههای آنها بود که در کتابخانههای باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تامین نمیشد. اینطور تخمین زده میشود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود داشتهاست. بعدها در قرون وسطی صومعهها و دانشگاهها حتی دارای کتابخانههایی بودن که امکان استفاده از کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم میکرد. البته تمام مجموعه کتابخانه برای مردم قابل دسترسی نبوده و همچنین امکان بردن کتاب از کتابخانه وجود نداشته و برای جلوگیری از سرقت کتابها، کتابها معمولاً با زنجیر به میز بسته شده بودند.
آغاز استفاده از کتابخانههای امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی بازمیگردد؛ زمانی که برخی شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند. گسترش کتابخانههای عمومی در ایالات متحده به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمیگردد و تا حدود زیادی متاثر از اهدا کتابهایی است که به وسیله اندرو کارنگی (Andrew Carnegie) صورت گرفت. استفاده از کتابخانه تا حدودی گروه اجتماعی افراد را نیز منعکس میکرد چراکه در حالی که قشر ضعیف یا متوسط جامعه باید بیشتر کتابهای خود را در کتابخانهها پیدا میکردند افراد ثروتمند دارای کتابخانههای شخصی بودند.
ظهور کتابهای جلد کاغذی در قرن بیستم راه را برای استفاده عموم از کتاب باز کرد. این نوع کتابها خرید کتاب را برای بسیاری از افراد جامعه ممکن کردند. کتابهای جلد کاغذی معمولاً شامل مطالبی میشدند که قبلا در مجلهها به چاپ میرسید. در نتیجه با استفاده عموم از کتاب، داشتن کتابخانههای خصوصی دیگر به عنوان نمادی از اقشار ثروتمند به کار نمیرفت.
آمار کتاب در ایران به طور دقیق روشن نیست ولی طبق آمار مسئولین وزارت ارشاد/خانه کتاب بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰ حدود ۷۰۰ هزار عنوان کتاب در ایران به چاپ رسیده است. آمار کتابهای چاپ شده در سال ۱۳۹۱ به ترتیب زیر میباشد: چاپ اول:۳۴۲۳۷ عنوان - چاپ مجدد: ۲۹۷۴۳ عنوان - تالیف: ۵۱۲۵۹ عنوان - ترجمه: ۱۲۷۲۱ عنوان - کودک و نوجوان: ۱۰۲۴۲ عنوان - کمک درسی و آموزشی ۵۸۵۰ عنوان که مجموعا ۶۳۹۸۰ عنوان در سال ۹۱ به چاپ رسیدهاست.
ساخت کاغذ از خمیر کاغذ از اوایل قرن نوزدهم مرسوم شد چراکه در آن زمان چوب از کتان ارزانتر بود. به این ترتیب استفاده از خمیر چوب برای ساخت کاغذ تولید کتابهای ارزانتر و استفاده از آنها را برای مردم میسر ساخت و این راه را برای گامی بزرگ در بالا رفتن میزان سواد در کشورهای صنعتی هنوار کرد و امکان گسترش و انتشار اطلاعات را فراهم آورد.
در روشهای اولیه برای تولید کاغذ از سنگ آهک به عنوان غلتک استفاده میشد که موجب خنثی شدن اسید موجود در خمیر میشد. اما کاغذهایی که در آن زمان از خمیر چوب به روش صنعتی ساخته میشدند حاوی اسید بودند که این موجب پوسیده شدن کاغذ از درون میشد. به همین دلیل کتابهای چاپ شده بین سالهای ۱۸۵۰ تا ۱۹۵۰ در خطر نابودی هستند. امروزه برای از برطرف کردن این عیب از خمیرهای فاقد اسید یا خمیرهای قلیایی برای تولید کاغذ استفاده میشود. برخی از کتابخانههای امروزی از روشهای خاص برای از بین بردن خاصیت اسیدی کتابهای قدیمی استفاده میکنند.
برای مراقبت شایسته از کتابها باید تمامی احتمالات مربوط به آسیبهای فیزیکی یا شیمیایی را به جلد یا صفحات کتاب در نظر گرفت. کتابهای باید دور از تابش مستقیم خورشید و در نور کم نگهداری شوند. حرارت و رطوبت محل نگهداری کتابها باید کم باشد. در موقع چیدن کتابها باید به این نکته توجه کرد که کتابها باید در کنار کتابی مناسب قرار گیرند به طوری که جلد دو کتاب همدیگر را پوشش دهند چرا که در غیر این صورت شکل کتاب در طول زمان تغییر خواهد کرد. بنابراین بهتر است کتابها به ترتیب اندازه در کنار هم قرار گیرند.
در دورههای مختلف تاریخی و در بسیاری از سرزمینها نابود کردن و سوزاندن کتاب وجود داشته است. کتاب و فیلم جنجالبرانگیز ۴۵۱ درجه فارنهایت نیز به موضوع کتابسوزی میپردازد.
امروزه بهجای سوزاندن کتاب روشهای دیگری مانند خمیر کردن کتابها و رندهکردن کتابها (Paper Shreding) نیز استفاده میشود.
امپراتور شیهوانگ-تی در ۲۱۳ دستور داد همهٔ کتابها مگر کتابهای مربوط به پزشکی، کشاورزی و طالعبینی را بسوزانند.
استفاده از کتابخانههای خصوصی یا شخصی اولین بار در یونان باستان مورد توجّه قرار گرفت. در دوران باستان هزینه نگهداری کتابخانهها معمولاً به وسیله فردی ثروتمند تامین میشد. این کتابخانهها میتوانست خصوصی یا عمومی باشند. تفاوت این کتابخانهها با کتابخانههای عمومی امروزی در محل تامین هزینههای آنها بود که در کتابخانههای باستان این هزینه معمولاً از یک منبع عمومی تامین نمیشد. اینطور تخمین زده میشود که در شهر رم در قرن سوم میلادی در حدود ۳۰ کتابخانه عمومی وجود داشتهاست. بعدها در قرون وسطی صومعهها و دانشگاهها حتی دارای کتابخانههایی بودن که امکان استفاده از کتاب برای مردم عادی را نیز فراهم میکرد. البته تمام مجموعه کتابخانه برای مردم قابل دسترسی نبوده و همچنین امکان بردن کتاب از کتابخانه وجود نداشته و برای جلوگیری از سرقت کتابها، کتابها معمولاً با زنجیر به میز بسته شده بودند.
آغاز استفاده از کتابخانههای امروزی به حدود قرن پانزدهم میلادی بازمیگردد؛ زمانی که برخی شروع به اهدای کتاب به شهرها کردند. گسترش کتابخانههای عمومی در ایالات متحده به اواخر قرن نوزدهم میلادی بازمیگردد و تا حدود زیادی متاثر از اهدا کتابهایی است که به وسیله اندرو کارنگی (Andrew Carnegie) صورت گرفت. استفاده از کتابخانه تا حدودی گروه اجتماعی افراد را نیز منعکس میکرد چراکه در حالی که قشر ضعیف یا متوسط جامعه باید بیشتر کتابهای خود را در کتابخانهها پیدا میکردند افراد ثروتمند دارای کتابخانههای شخصی بودند.
ظهور کتابهای جلد کاغذی در قرن بیستم راه را برای استفاده عموم از کتاب باز کرد. این نوع کتابها خرید کتاب را برای بسیاری از افراد جامعه ممکن کردند. کتابهای جلد کاغذی معمولاً شامل مطالبی میشدند که قبلا در مجلهها به چاپ میرسید. در نتیجه با استفاده عموم از کتاب، داشتن کتابخانههای خصوصی دیگر به عنوان نمادی از اقشار ثروتمند به کار نمیرفت.
آمار کتاب در ایران به طور دقیق روشن نیست ولی طبق آمار مسئولین وزارت ارشاد/خانه کتاب بین سالهای ۱۳۵۷ تا ۱۳۹۰ حدود ۷۰۰ هزار عنوان کتاب در ایران به چاپ رسیده است. آمار کتابهای چاپ شده در سال ۱۳۹۱ به ترتیب زیر میباشد: چاپ اول:۳۴۲۳۷ عنوان - چاپ مجدد: ۲۹۷۴۳ عنوان - تالیف: ۵۱۲۵۹ عنوان - ترجمه: ۱۲۷۲۱ عنوان - کودک و نوجوان: ۱۰۲۴۲ عنوان - کمک درسی و آموزشی ۵۸۵۰ عنوان که مجموعا ۶۳۹۸۰ عنوان در سال ۹۱ به چاپ رسیدهاست.